زی طلبگی

نصايح ميرزاى تبريزى‏(قدس سره) معمولاً طلّاب جوانى كه خدمت فقيه مقدس، ميرزاى تبريزى قدس سره مى‏رسيدند، اين سؤال را مى‏پرسيدند كه: »آقا! بفرماييد چه كار كنيم كه كارهايمان مرضىّ ولى عصرعليه السلام باشد؟« مرحوم ميرزا قدس سره قبل از هر چيزى به ظاهر طلّاب نظر مى‏كرد. اگر مى‏ديد كه لباس آنها مناسب طلبگى نيست يا موهايشان بلند است و يا فقط ته‏ريش دارند، با كمال محبت ابتدا به مشكل ظاهرى آنها مى‏پرداختند و مى‏فرمودند: »اول شكل ظاهر را بايد درست كرد. شما موظف هستيد در جامعه طورى حركت كنيد كه شكل شما با ساير جوانان متفاوت باشد. موها بايد كوتاه، ريش معمولى و لباس مناسب شأن باشد«. آن‏گاه مى‏فرمودند: اولاً طلبه بايد به تكليف خود كه شامل حلال و حرام الهى است دقت كامل داشته باشد، و با مسائل سرسرى برخورد نكند كه اين قدم اول سازندگى است.
در ثانى هر كارى را كه مى‏خواهد انجام دهد، براى خدا باشد؛ يعنى با توكل به ايزد منان كار را براى رضاى خدا انجام دهد و جز خداى متعال چيز ديگرى را مدّ نظر نداشته باشد. اگر كار خالصانه براى خدا انجام گرفت، نتيجه خواهد داد و خدا در مقابل آن اخلاصى كه در عمل صورت مى‏گيرد، درجه داده و شخص را به مرتبه‏اى والا خواهد رساند. نكته ديگر اينكه ولاى به اهل بيت‏عليهم السلام بايد همواره مدّ نظر باشد و با اخلاص كامل به ساحت مقدّس آنان عرض ادب كرده و كارى كند كه رضايت آنها در آن كار باشد و با زبان و عمل خود محبت خويش را به آنان ابراز كرده و در مقابل شبهات بايستد و از مظلوميت آنان دفاع كرده و حامى واقعى مذهب باشد.
نكته ديگرى كه مرحوم ميرزاقدس سره به طلاب جوان تأكيد مى‏كردند، درس خواندن بود كه طلبه بايد تمام وقت خود را در جهت درس صرف كرده تا بتواند به دين خدمت كند. اگر طلبه درس نخواند و شب و روز خود را به مسائل ديگر بگذراند، نه تنها خدمت به دين نخواهد كرد؛ بلكه ضربه هم خواهد زد.
مورد ديگرى كه مرحوم ميرزا قدس سره به آن توصيه مى‏كردند، توجه به معنويات در كنار درس بود و ايشان مى‏فرمود: زمانى كه ما فيضيه بوديم، نيمه شب )جهت نماز شب( مدرسه فيضيه مملو از طلبه مى‏شد به طورى كه اگر يك نفر غريبه وارد مدرسه مى‏شد، از كثرت حضور طلاب در مدرسه، تصور مى‏كرد كه وقت نماز صبح است، طلاب به شب زنده‏دارى و تهجّد بسيار مقيد بودند. طلبه بايد در جهت معنويت و خودسازى گام بردارد و از توسّل به اهل بيت‏عليهم السلام دريغ نكند. مرحوم ميرزاقدس سره معتقد بود كه نيمه شب وقت مزد گرفتن است؛ از اين رو خودشان نيمه شب‏ها با خداى خود راز و نياز مى‏كردند و با معبود، پيوند قلبى خاصى داشتند كه حركت نيمه‏شب ايشان و تهجد در حرم مطهر و مسجد امام حسن عسكرى‏عليه السلام زبانزد طلاب بود.
نكته ديگرى كه ايشان بدان بسيار اصرار داشتند، اين بود كه مى‏فرمود: طلبه علاوه بر آنكه بايد زرنگ باشد، بايد با تواضع و افتادگى حركت كند؛ خود را كسى حساب نكرده و با خلوص كامل به درس و بحث خود مشغول شود. اگر خود را كسى فرض كرد، به جايى نخواهد رسيد:
افتادگى آموز اگر طالب فيضى
هرگز نخورد آب زمينى كه بلند است
يكى ديگر از نكاتى كه مرحوم ميرزا قدس سره به طلاب جوان توصيه مى‏كرد، مشغول شدن به كتب سنتى حوزه و خارج نشدن از چهار چوب آن كتب بود. و ايشان با روش‏هاى نوين حوزوى سخت مخالف بودند و مى‏گفتند: طلبه بايد مانند قديم، همان روش را در پيش بگيرد و آن كتب انسان را »ملّا« مى‏كند. ايشان با تغيير كتب حوزه موافق نبودند و معتقد بودند طلاب ضمن خواندن دروس قديم بايد آزاد باشند تا هر كس نسبت به استعداد و توانايى خود درس بخواند و با بردن دروس به مدارس سخت مخالف بودند و تا در قيد حيات بودند بارها و بارها مخالفت خود را با اين روش اعلام كردند و معتقد بودند طلاب بايد بر طبق استعداد و كشش خود سر درس حاضر شوند تا بتوانند استفاده كامل را ببرند. آنها بايد به درس‏هاى مختلف سر بزنند تا اگر درسى را كه مفيد و مطابق با استعداد خود تشخيص دادند در آن شركت كنند.