آيت الله حق شناس

در عيد نوروز همان‌گونه که طبيعت لباس خود را عوض مي‌كند، ما هم تصميم قاطع بگیرم برای عوض کردن لباس‌هایمان و دور شدن از مخالفت پروردگار.

بسم الله الرحمن الرحيم
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
﴿ الا بذکر الله تطمئن القلوب﴾. ‌
عید نوروز و جدا شدن از لباس گناه
در عيد نوروز همان‌گونه که طبيعت لباس خود را عوض مي‌كند، ما هم تصميم قاطع بگیرم برای عوض کردن لباس‌هایمان و دور شدن از مخالفت پروردگار.
صله‌ی رحم و مراقبت زبان در ایام عید
از اعمال پسندیده‌ی این ایام صله‌ی ارحام و خوشحال کردن بچه‌ها و بزرگترهاست. اما باید در نظر داشت که در این دید و بازدیدها صحبتهایی می‌شود که باید انسان زبانش را از غیبت و اهانت نگهداری کند و اگر هم بتواند- انشاءالله- در هر مجلسی که وارد شد، یک حدیثی بخواند و مجلس را به دست بگیرد.
چرا از آن مجلس بیرون نرفتی؟!
خيلي مطلب مشکل‌تر از آن است كه ما تصور مي‌كنيم! وقتي در يك مجلسی پشت سر شخص غایبی حرف‌های ناروایی زده شد، با اینکه بنده حرف‌های آنها را رد کردم و از آن شخص دفاع کردم؛ اما شب در عالم رؤيا به بنده گفتند: چرا از آن مجلس  برنخواستي؟ گفتم: من هر چه آنها گفتند، رد كردم و از شخص غایب دفاع کردم. گفتند: آیا حرف‌های شما را قبول کردند؟ گفتم: خیر! گفتند: پس چرا از آن مجلس بیرون نرفتی؟ همان رفتن تو جواب قاطعی برای آنها بود.
غرض عرض این است که مطلب خیلی ظریف‌تر از آن چیزی است که من و شما فکر می‌کنیم!
اعمال عید
هر روزي كه من با پروردگار مخالفت نكنم، گناه نکنم؛ همان روز براي من عيد است. روز عید، خودتان را خوشبو بكنيد و روزه بگيريد و بعد 366 مرتبه دعای «يا مقلب القلوب و الابصار يا مدبر الليل و النهار يا محول الحول و الاحوال حول حالنا الي احسن الحال» ‌ را بخوانید.
خود پروردگار عیدانه‌ی ما باشد
ان‌شاء‌الله اميدوارم به حق عصمت زهرا(س) پروردگار عيدانه‌ی ما را  خودش قرار بدهد، ذکر خودش قرار بدهد که ﴿ الا بذکر الله تطمئن القلوب﴾. ‌
معنی ضرب المثل «سرتا پا گوش بودن»
بعضی از مثال‌ها معانی عمیقی دارند. مثلاً درباره‌ی عبارت «یکی بود یکی نبود» در فلسفه یک کتابی نوشته شده است. يك وقتي بنده ريشه‌ی عبارت «سر تا پا گوش» را مورد بررسی قرار دادم و به این معنی رسیدم که قلب، سلطان بدن است و رسول‌اكرم(ص) هم می‌فرمایند كه در بدن شما قطعه‌ای است‌که اگر فاسد شود؛ تمام بدن فاسد می‌شود و اگر از سلامت برخوردار شود؛ تمام بدن سالم می‌شود. 
وقتي كه شما تصميم قاطع بگيريد و مطیع پروردگار شوید؛ از فرق سر تا نوك پا، تمام اعضا و جوارح‌ شما گوش مي‌دهند. پا گوش مي‌دهد، زانو گوش مي‌دهد، دست گوش مي‌دهد، چشم، زبان .. در قرائت نماز هم از سر تا پا همه گوش مي‌شوند. وقتی ﴿بسم ‌الله ‌الرحمن ‌الرحيم﴾ خوانده می‌شود؛ از نوك پنجه تا فرق سر همه می‌شنوند.
پس بنابراين اين عبارتی که بعضی از آقايان اساتيد در كلاس درس به شاگردان مي‌گویند (باید سر تا پا گوش باشید) بسيار حرف صحيحي است.
با اخلاق حیوانی، این قلب در حجاب می‌رود
این قلب با آن نفس ناطقه‌ی ربّانيه رابطه دارد و تا امروز معلوم نشده است كه بین نفس ناطقه و اين قلب كوچك  صنوبري چه رابطه‌ای وجود دارد که اگر اخلاق حيواني از انسان سر بزند؛ اين قلب در حجاب مي‌رود و محجوب شدن این قلب، كاشف از اين است كه آن نفس ناطقه در حجاب رفته است.
هبطت اليك من المحل الارفعي              ورقاء ذات تعزز و تمنعي
مبارزه با امیال نفسانی، برای زنده کردن قلب
آن نفس ناطقه کلیه را پروردگار از عالم ملكوت در اين بدن مستقر كرده است كه اين بدن كثيف مادي را مُرَوَّح بكند.
امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید که اگر انسان بخواهد نفس را از حکمرانی به زیر بکشد و قلب را بر تخت سلطنت بنشاند؛ آنقدر باید امیال نفسانی را تضعیف بکند، تا خواهش‌ها و امیال نفسانی بکلی از بین برود و پروردگار آن راهی را که هدف انبیاء عظام است را به او نشان بدهد.
«قد احيی عقله و امات نفسه حتی دق جليله و لطف غليظه ... فبرق له لامع کثيرالبرق فابان له الطريق». 
تلاش مداوم برای رفع حجاب‌ها
حضرت در آخر روایت هم می‌فرماید که رسیدن به این مقام به واسطه‌ی کوشش و تلاش در رفع حجاب‌های قلب است. «ذلک بما استعمل قلبه». یعنی دائماً در صدد این بود که در اثر توجه به مقام مقدس پروردگار، حجاب‌ها و کدورت‌های نفسانی را از بین ببرد.
قلب پیغمبر(ص) هم در حجاب می‌رفت
همه‌ی ‌قلب‌ها حجاب می‌گیرند، حتی در روایت است که نبی‌اکرم(ص) وقتی از مجلسی بر می‌خواستند؛ استغفار می‌کردند و می‌فرمودند: «انه ليغان علی قلبی».  یعنی در اثر توجه به غیر خدا یک پرده‌ی رقیقی صفحه‌ی قلب مرا پوشانده است.
تحمل اذیت مردم (اولین مرحله از چهار مرحله‌ی موت)
درحديث است‌كه عمل بني‌آدم خالص نمي‌شود؛ مگر اینکه چهار مرحله‌ی موت را طي كند. اولین مرحله، موت احمر است. موت احمر تحمل اذیت مردم است.
مقامی که فقط با تحمل اذیت می‌توان به آن رسید
وقتي‌كه آيت‌الله العظميٰشيخ محمد تقي‌خوانساري(ره) از پله‌هاي مدرسه فيضيه به سمت حرم تشریف می‌بردند، به ایشان عرض کردم: آقا! اين تهراني‌ها از تهران به حجره‌ی بنده مي‌آيند و مزاحم مطالعه و عبادت بنده می‌شوند. ایشان فرمودند: اگر آقامیرزاعبدالکریم(حق شناس) بخواهد به مقام عالی برسد؛ باید اذیت‌های مردم را تحمل کند. و بعد هم به روایت نبی‌اکرم(ص) اشاره فرمودند که عندالله مقامی است که فقط با تحمل اذیت به آن مقام می‌توان رسید. «الا بتحمل الاذی عن العبد».
خاطره‌ای از شیوه‌ی برخورد با همسر
گاهی اوقات وارد خانه می‌شوی؛ همسرت حرف بدی می‌گوید. (بعضی از زنها ضعف اعصاب دارند) باید برای خدا صبر کنی، داداش‌جون!
به بنده گفت: ‌اي ديوانه! (اگر کسی به شما چنین حرفی بزند؛ با مشت بر سرش مي‌زنيد، العياذ بالله!) بنده فقط با يك كلمه او را خاموش كردم. گفتم: من كي ادعاي عقل كرده بودم كه حال ديوانه باشم! من اصلاً عاقل نبودم! البته بعداً او را نصیحت کردم که حضرت فرمودند: اگر سجده بر غیر خدا جایز بود؛ زن‌ها باید به شوهرانشان سجده می‌کردند.
بهترین شما در قیامت، خوش برخوردترین با خانواده است
اما از آن‌طرف هم مردها باید ملاحظه‌ی همسرانشان را بکنند و حضرت فرمود که بهترین شما در روز قیامت کسانی هستند که با خانواده‌شان بهتر سلوک کرده باشند.
توجه بیشتر به اهل خانه برای گشایش در کارها
اگر یک مشکلی برایت پیش آمد؛ یک قدری به اهل خانه رفاه و آسایش بیشتر بده، تا گره کارت گشوده شود، انشاء الله.
خودت را هیچ بدان
خود را چو ذره هيچ بدان در هواي دوست     گر مهر روي درخشانش آرزوست
اگر مي‌خواهي پروردگار عزيز در دل تو تجلي بكند؛ بايد خودت را هيچ بدانی، هيچِ هيچِ.
به اندازه خوردن (دومین مرحله از مراحل موت)
و اما مرحله‌ی دوم، موت اسفل است. موت اسفل این است‌که انبارشاه را زياد پر نكني. انبارشاه همین شکمی است که دائم به دنبال پرکردن آن هستید!
مهمانی رفتن
تا می‌توانید به مهمانی‌ها نرويد رفقا! اگر هم مي‌رويد، مقرراتي باشيد! با این مهمانی رفتن‌ها که نمی‌شود نماز شب بخوانی، داداش‌جون!
یکی از شرائط و مقدمات نمازشب‌خواندن این است که در روز خودت را خسته نکنی، معصیت نکنی، شب هم انبارشاه را کم پرکنی. با خورشت قيمه و كباب و مرغ حتی خیال نماز شب را هم نکن، داداش‌جون!  مگر شيطان صدایت بکند! وگرنه رحمان صدایت  نخواهد کرد.
رعایت اعتدال در معاشرت (مرحله سوم از مراحل موت)
مرتبه‌‌ی سوم، موت‌ ابيض است. موت ابیض یعنی‌کم‌کردن معاشرت به قدری که اگر کاسبم به کسبم برسم، اگر معلمم به تعلیمم برسم و اگر محصلم به تحصیلم برسم. «وقال الصادق عليه السلام المرء لنفسه ما لم يعرف فاذا عرف صار لغيره».
با معاشرت زیاد، نه به دنیا می‌رسی نه به آخرت
وقتي بنده اين حديث را براي حضرت ‌آيت‌ الله ‌العظمي ٰبروجردي(ره) خواندم؛ يك آهي كشيدند! (اگر این روایت ضعیف بود؛ حتما ایشان نهي مي‌كردند كه اين حديث را نخوان!) اگر زياد معاشرت کنی؛ نه به دنيايت مي‌رسي نه به آخرتت، آقاجان‌ من!
خانواده هم حقوقی دارد ( تذکری به مداحان)
خانواده‌ی شما هم یک حقوقي دارد.
يكي از مداحان اینجا تشریف دارند. این را هم به همکاران ایشان تذکر می‌دهم که این آقایان به مجالس مختلف می‌روند، این مجلس، آن مجلس، پس حق خانواده چه می‌شود؟! خانواده هم يك حقوقي دارد، باباجان ‌من! او هم مي‌خواهد يك حرفي با تو بزند. – مثلاً- من امروز جارو كردم، پارو كردم.
پس تو عیال برای چه گرفته‌ای؟! (خاطره‌ای از یک منبری)
یکی از منبری‌ها برای بنده نقل کرد که من اول طلوع فجر کتاب را برداشتم که بروم برای منبر، زنم زد زیر کتاب  و گفت: پس تو عیال برای چه گرفته‌ای؟!
رعایت حقوق خانواده واجب است
شما باید آداب اجتماعي را در همه جا رعايت بكنيد. بايد حقوق خانواده  را هم  رعایت بكنيد آقاجان! رعایت این حقوق، واجب است.
مخالفت با نفس و هوی (مرحله چهارم از مراحل موت)
مرتبه‌ی بعد هم موت اسود است. این مرتبه مخالفت با نفس و هوی است. ﴿ولاتتبع الهوي فيضلك عن سبيل الله﴾.  مبادا متابعت از نفست کنی که تو را از راه حق منحرف سازد، داداش‌جون!
مرحله‌ی اعلای روزه‌داری، خالی شدن دل از غیر خدا
ان‌شاء‌الله آقايان روزه مي‌گيرید و ماه رمضان را درك مي‌كنید، ولي حضرت مي‌فرمايند که مرتبه‌ی اعلای روزه‌داری خالی شدن دل از ما سوای پروردگار است. و اگر چنین شد؛ پروردگار محبت خودش را در دل او جای می‌دهد و چشم دلش را باز می‌کند.«وافتح عين قلبه فاناجيه في ظلم الليالي».  اگر با من مناجات کند؛ من هم در تاریکی شب جواب او را خواهم داد. «و اسمعه کلامی». و آن‌وقت کلام خودم را در همان تاریکی شب  به او می‌فهمانم.
گر از طريق صدق كني راز دل به من          من هم بگويمت همه راز دل از صفا
گر تشنه به عشق مني از عطش بمير        تا زندگي دهم به تو از چشمه بقا