آيت الله حق شناس

همان ملك الموتی كه موكل قبض روح شماست، در اوقات نماز به شما نگاه مي‌كند كه‌آيا اشتغال به نماز داريد، يا اشتغال به كارهاي ديگر داريد. بسم الله الرحمن الرحيم
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
« انما يخشي الله من عباده العلماء».
قرائت حمد یا تسبیحات اربعه در رکعت‌های سوم وچهارم
در دو ركعت اخير نماز چهار ركعتي، يا يك حمد بخوانيد يا اينكه سه مرتبه تسبيحات اربعه را بگوييد. البته مراجع فعلي نوعاً يكي را كافي مي‌دانند؛ اما شما به لحاظ آن روايتي كه همه متتفق‌اند كه سه بار خواندن افضل است‌-كه حضرت آيت‌الله‌العظمی‌بروجردي(ره)‌ هم به احتياط مطلق مي‌فرمودند که سه تا بفرستيد- شما هم  از نماز نزنيد و تسبیحات اربعه را سه بار بفرستید.
ملک الموت هنگام نماز نظاره‌گر شماست
همان ملك الموتی كه موكل قبض روح شماست، در اوقات نماز به شما نگاه مي‌كند كه‌آيا اشتغال به نماز داريد، يا اشتغال به كارهاي ديگر داريد.
کسب مزاحم نماز اول وقت، شیطانی است
لقمان حكيم به پسرش‌فرمود: آن كسبي كه مزاحم نماز اول وقت شما باشد، كسب شيطاني است.
در درس شما شرکت نخواهم کرد! (اهمیت نماز اول وقت)
وقتي كه بنده رسائل و مكاسب مي‌خواندنم، یک معلم بسیار عالی برای بنده پیدا شد؛ ولی به بنده گفت: بايد اول ظهر بيايي! از بس این معلم خوب تدریس می‌کرد؛ بنده -که نماز اول وقتم را ترک نمی‌کردم- اغفال شدم و در درس او شرکت کردم. روز اول یک مقداری از درس را فهميدم، از آنجا كه پروردگار راضی به این کار نبود، روز دوم چیزی از درس نفهميدم! (پروردگار به لحاظ لطف لايتناهي سلب شوؤن از من كرد) به استاد گفتم: آقا! اگر شما علامه‌ی دهر هم باشيد؛ بنده در این درس شرکت نخواهم کرد!
خدا می‌خواهد شما را امتحان کند
خدا مي‌خواهد شما را امتحان كند. وقت نماز اول وقت يك مشتري مي‌آيد و شیطان شما را فریب می‌دهد، هم مشتري از دست مي‌رود و هم نماز اول وقت!
چقدر تلویزیون نگاه می‌کنی! (اهمیت حضور در مسجد)
حضرت فرمود: يا اباذر! مادامي كه درمسجد نشسته‌اي وتنفس مي‌كني؛ تنفست عبادت است. زود از مسجد به خانه می‌روید که چکار کنید؟ می‌نشنید و تلویزیون نگاه می‌کنید! چقدر تلویزیون نگاه می‌کنید!
بنده نمي‌گويم از اخبار روز اطلاع نداشته باشيد، البته اطلاع داشته باشيد؛ اما بیان این روایات و مطالب‌ هر روز و هر شب نيست.
گاهی لرزه‌ای بر اندامم می‌افتد! (نگاه ملک الموت)
ملک‌الموت در انتظار شماست. در اوقات نماز نگاه مي‌كند. شخصی عرض كرد: گاهي يك لرزه‌اي بر من مي‌افتد! حضرت فرمودند: همان لحظه‌اي‌ست‌كه ملك الموت به شما نگاه مي‌كند.
اهمیت اقامه‌ی نماز و بیان احکام الهی
اي‌پروردگارعزيز! تا آن جايي كه قدرت داريم، برای اقامه‌ی نماز تو مي‌آييم. تا آن جايي كه قدرت داريم، احكام تو را نشر مي‌كنيم.
بنده خدمتگذار شما هستم.
وادار کردن جوانان برای یادگیری احکام و معارف اسلامی
حضرت فرمود: اگر بدانم كه جوانی از جوانان شيعه در یادگیری احکام و معارف اسلامی‌كوتاهي مي‌كند؛ او را با شمشیر وادار به این کار خواهم کرد! «ضربتهم بالسيف».  مبادا شما جزء کسانی باشید که در یادگیری احکام اسلامی کوتاهی می‌کنند.
آقای میرزا! من خیلی با خدا کار دارم
خدا شاهد است که هنوز يادم نرفته است‌که وقتی به آن جوان گفتم: باباجان! مرحوم ميرزا جواد آقا فرموده است که يك‌ساعت قبل از اذان صبح بیدار شوید، هنوز تا سحر یک‌ساعت و نیم مانده است، تو جوانی کمی بخواب. گفت: آقاي ميرز! من خيلي با خدا كار دارم!
این حرف خيلي در من اثر كرد. خيلي موعظه‌ي خوبي بود.
باقی‌مانده‌ی عمر را دریابید!
مهمان‌هايي كه به منزل بنده مي‌آيند، گاهي براي آنها چایی مي‌آورم، گاهي هم  به آنها قرآن یا کتاب مي‌دهم تا بخوانند و بیکار نباشند.
حضرت فرمود: بيشتر عمرتان در غفلت گذشته است وكمش مانده است. نمي‌توانيد اوقات خودتان را كنترل كنيد.
نظم آیت الله العظمی بروجردی(ره) در مطالعه
حضرت آيت‌الله العظمی بروجردي(ره) وقتی دو ساعت در روز برای مطالعه به کتابخانه می‌رفتند، هیچکس حق نداشت وارد شود. اين دو ساعت بايد مطالعه می‌کردند تا جواب مسلمان‌ها را بدهند.
جز معصوم، همه نیازمند مطالعه هستند
بنده هم شاگرد ايشان هستم. اگر نتوانم اوقاتم را كنترل كنم؛ چگونه این مطالب را برای شما آماده کنم؟ وقت مال شماست. من هم خدمتگذار شما هستم. غير از امام معصوم همه بايد مطالعه كنند. علم ما اكتسابي است، داداش جون! يك صلوات بفرستيد.
معاشرت با خلق خدا
امام صادق(ع) فرمود: «حسن المعاشرة مع خلق الله تعالی  فی غير معصية من مزيد فضل الله».  خوش‌برخوردی با خلق خدا (در غیر گناه) فضل خداست.
و انسان خوش‌برخورد نمي‌شود؛ مگر اينكه در باطن با پروردگار میانه‌اش را صاف بکند. «ومن كان خاضعا لله في السر کان حسن المعاشرة فی العلانية». در ادامه مي‌فرمايند: «عاشر الخلق لله». با مردم برای خدا معاشرت کنید.
بدترین مردم کسی است که کلاه سر مردم بگذارد
اين مصاحبه‌ها را شنیده‌اید كه از ساعت هفت و نيم تا هشت صبح پخش مي‌شود. همانطوركه چايي مي‌خوريد، به اين صحبت‌ها هم گوش كنيد. در یکی از این مصاحبه‌ها یک کسی می‌گفت که سر من کلاه گذاشته‌اند!
كلاه سر من گذاشته‌اند يعني چه؟! پیغمبر(ص) فرمود: بدترين اشخاص آن كسي است كه كلاه سر مردم بگذارد و بهترين مردم خدمتگذارترين آنها به مردم است.
افراد جامعه نسبت به یکدیگر باید مانند یک خانواده باشند
اخلاق اسلامي را ياد بگيرید. افراد جامعه بايد مانند پدر و برادر شما باشند.
﴿واذا دخلتم بيوتاً فسلموا علي انفسكم﴾.  يعني تمام شما به منزله‌ي اجزاي يك خانواده هستيد. بايد اينطور رفتار كنيد. خدا شاهد است که اگر رويه‌ی شما اين نباشد؛ برچيده خواهيد شد.
خوش برخوردی از آثار ارتباط باطنی با پروردگار است
«و من كان خاضعاً لله في السر كان حسن المعاشره في العلانية».   اگر در باطن با خدا راهي بازكنید؛ پروردگار خوش‌برخوردتان مي‌كند. يعني روش برخورد با مردم را به شما ياد مي‌دهد، حتي در خانه.
معاشرت فقط در حدود شریعت
«فعاشرالخلق لله».  حضرت می‌فرماید: مبادا در معاشرت با مردم از حدود شريعت خارج بشويد. معاشرت تا جایی است‌كه مراعات شرع و شريعت بشود و الا هیچ.
یک صلوات بفرستيد.
یادگیری علم نافع
«يا داود تعلم العلم النافع».  پروردگار در حدیث قدسی می‌فرماید:  ای داود! علم نافع را بیاموز. (پس معلوم می‌شود که یک علم نافع داريم و یک علم غيرنافع) حضرت داود سؤال کرد: کدام علم، علم نافع است؟ خطاب آمد: ای داود! علم نافع، آن علمي است که راه را به تو نشان دهد، آن علمي كه تو را از علائق جسماني فانی سازد، آن علمي كه تو را وادار كند تا هم‌نوع خودت را به منزله‌ي برادر ببيني وبداني.
راه دست یافتن به علم نافع
اين علم كجاست؟
«الزم العلم ما دلك علي صلاح قلبك».  لازم‌ترین علم‌ها آن علمي است كه دل تو را اصلاح بكند و حضرت مي‌فرمايندکه طريق تحصيل اين علم، صفاي قلب است. اين علم حاصل نمي‌شود؛ مگر به جدا شدن از صفات ناپسند. «الا بالتخليه عن صفات الرذيلة». بايد استاد یک به یک مراحل سیر شما را تصديق بكند.
این چه حرفی بود که زدی؟! (کندن ریشه‌ی محبت دنیا)
بنده در ابتداي تحصيل به استادم گفتم: من يك دايي ميلياردر دارم؛ ولی  توجه و عنایتی به من ندارد. استاد گفت: اين چه حرفی بودكه زدي؟! اين شعبه‌اي از شعبه‌های محبت دنياست و باید فوراً ريشه‌اش را بكني.
جدیت تا رسیدن به استغنای طبع
آنقدر جديت كردم تا اينكه به جايي رسیدم كه گفتم: من نیازی به کمک دایی ندارم؛ بلکه اگر او احتیاجی داشت؛ من به اوکمک خواهم کرد. قلب عوض شد و استغناي طبع آمد.«من استغني اغناه الله». 
استقلال
استقلال يعني اینکه روي پاي خودت بايستي.  امام سجاد(ع) مي‌فرمود: اگر من يك طرف باشم و تمام عالم يكطرف؛ من باكي ندارم، چون قرآن با من است.
آزادی
و اما آزادي كدام است؟ «اما حرٌ كريمٌ يدع هذه اللماظة لاهلها».  يعني آیا يك آزاده‌ای نیست كه كاسه ليسيدن را به کاسه‌لیس‌ها واگذار كند.
تخلیه از رذائل به صفات متضاد
بايد قلب را از صفات ذمیمه به وسیله‌ی ضدشان تخليه نمود. دنیا را با زهد به دنیا، ترس را با شجاعت و هر صفت ناپسندی را با ضدش از قلب خارج کرد.
تخلق به اخلاق اسلامی شرط برخورد با افراد اجتماع
امام صادق(ع) فرمود: تا مادامي كه خودتان را به اخلاق اسلامی زینت ندهید، آن عالمي كه بايد با افراد جامعه برخورد بكند، نخواهید بود.
اخلاقی که کافر را مسلمان می‌کند
آن شخص به سپهبد اميرمؤمنان(ع) جسارت‌کرد، همین‌که فهمید به چه کسی جسارت کرده است؛ به دنبال او دويد وگفت: آقاجان! مرا ببخش! ایشان فرمودند که من به مسجد نیامده‌ام؛ مگر برای طلب آمرزش برای تو! ببینید چقدر روح بالاست! این اخلاقی است که کافر را مسلمان می‌کند. آیا شما هم اين‌طور هستيد؟ اگر كسي به شما حرفي بزند، رهایش نمي‌كنيد! آیا اين اخلاق اسلامي است؟!
راه رشد معنوی، عمل صالح با اخلاص نیت
از بنده دائم می‌پرسند: برای رشد معنوی چکار بکنیم؟ باید به وظایف شرعیه عمل نمود، البته با اخلاص در نيت. همين كار را انجام دهید. نمازت را هر طور مي‌خواني، بخوان؛ ولي به مسجد بيا. اگر هم گفتند ريا مي‌شود؛ باز هم بیا به مسجد. شيطان اذيت مي‌كند. بايد به مسجد بيايي كه نَفَس كشيدنت هم عبادت باشد. ﴿فمن كان يرجو لقاء ربه فليعمل عملا صالحا ولايشرك بعبادة ‌ربه احداً﴾.  هر کس می‌خواهد لقاء پروردگارش را بچشد، باید عمل صالح همراه با اخلاصِ در نیت داشته باشد. «ولايصير العمل صالحاً الا بالاخلاص».  فرمود: «الاخلاص سر من اسراري اودعت في قلوب اوليائي».  هركسی نمي‌تواند به این مقام برسد، مثل بيع فضولي است.
اخلاص در ترک وضو!
خدا رحمت كند حاجي انصاري را که گفت: جايي مهمان بودم، همين كه خواستم بخوابم؛ صاحبخانه -که خيلي مقدس بود- آب براي وضو گرفتن آورد. گفتم: بنده در منزل هم قبل از خواب وضو نمي‌گيرم.
وضو گرفتن در چنین شرایطی شرک است.
گریه‌ی شب و نیمه شب برای کسب فضایل اخلاق
(بدون مزاحمت برای اهل خانه)
امام صادق(ع) فرمود: فضايل اخلاقي را هر قدر داری که داری و هر قدر نداری؛ بايد شب و نيمه شب گريه كني، با اهل خانه كاري نداشته باش و مزاحم آنها نشو.
افاضاتی که ما از آن محرومیم
اما چه مي‌كني با آن افاضاتی که پروردگار نسبت به اولیاء خودش دارد و تو از آنها محرومی؟! «ان لله في ايام دهركم نفحات».
زاهد به دنبال بهشت و حور است
الهي زاهد از تو حور مي‌خواهد، زاهد اينجا را مي‌دهد كه آنجا حورالعين و بهشت را بگيرد! «قلبٌ مشغول بالعقبي فله الدرجات العلي»  (قلب مشغول به آخرت، درجات بلند خواهد داشت).
خدایا! تو را می‌خواهیم
«واما القلب المشغول بالمولي فله الدنيا و العقبي والمولی».  ( و اما قلب مشغول به مولا، هم دنیا، هم آخرت و هم مولا را خواهد داشت).
روز قيامت خطاب مي‌رسد: آي بهشتي‌ها! همه نعمت‌ها به شما داده شد. آیا چيز ديگري هم می‌خواهید؟ مي‌گويند: خدايا تو را مي‌خواهيم. در دنيا تو را مي‌خواستيم، حال هم تو را مي‌خواهيم.
قدری لاغر می‌شوی، اما آدم می‌شوی!
«قد احيي عقله و امات نفسه حتی دق جليله ولطف غليظه».  يك قدري لاغر مي‌شوي؛ اما آدم مي‌شوي. بر حسب رأي دکترهای امروز لاغر شدن خيلي هم خوب است. قلب كمتر فعاليت مي‌كند و عمر شما بيشتر مي‌شود.
رفع حجاب‌ها و روشن شدن چراغی در قلب
«دق جليله و لطف غليظه». حجاب‌ها برداشته مي‌شود. «فبرق له لامع كثير البرق». چراغ را در قلبت روشن مي‌كنند. آن وقت خدای خوب را مي‌بيني. خدا را به خود خدا می‌شناسي. «فزهر مصباح الهدي في قلبه».  چه كسي بود كه اين چراغ را در قلب من روشن كرد؟! همان خدای خوب این چراغ را در قلبت روشن کرد. آن وقت معنای این شعر را مي‌فهمي كه:
تو را به خلوت دل بود مسكن و من غافل       به هرزه در طلبت گرد هر ديار دويدم
***
امروز امير در ميخانه تويي تو        آرام ده  اين دل ديوانه تويي تويي
مرغ دل ما را كه به كس رام نگردد          آرام تويي دام تويي دانه تويي تو
اين دل ديوانه را هيچ چيز ساكت نمي‌كند؛ مگرپروردگار.