آيت الله حق شناس

يكي از رفقا كه متعلم است– البته همه‌ی ما در مكتب امام‌صادق عليه‌السلام متعلم هستيم ان‌شاء‌الله- برای من نوشته است كه چطور از شرِّ شيطان مي‌توان راحت شد؟ بسم الله الرحمن الرحيم
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
احکام خمس
مسئله اين است‌كه اگر شخصي در پايان سال حساب خمسش را بكند و مبلغ آن را كنار بگذارد؛ آيا در بقيه‌ی مال مي‌تواند تصرف بكند؟
جواب این است كه خير، نمي‌تواند.  به جهت اينکه بعضی از پول‌ها با كنار گذاشتن متعيَّن مي‌شوند، مانند زكات فطره. اگر شما فطريه را كنار گذاشتيد، این پول تعيّن پيدا مي‌كند و نمي‌توانيد آن را با مال ديگر جابجا بكنيد.
اما خمس وقتي تعيّن پيدا مي‌كند كه شما با حاكم شرع يا كسي كه وكالت از حاكم شرع دارد، دست‌گردان بكنيد.
يعني قبل از دست‌گردان نه سهم امام است، نه سهم سادات. به صِرف نيت شما، اين پول سهم امام نمي‌شود.
به صرف نيت شما، اين پول سهم سادات نمي‌شود. این معناي تعيّن است.
پس بنابراين اگر من خمس مالم را حساب كردم و در آخر سال كنار گذاشتم، اين سهم امام و سادات نمي‌شود. اصلاً اين كار بيهوده است.
پنج دقيقه با مرجع تقليد يا نماينده‌ی او دست‌گردان مي‌كنيد، آن وقت شما به حاكم شرع بدهكار مي‌شويد، داداش جون! دست‌گردان مي‌كنيد، او هم به شما مهلت مي‌دهد. البته تمام مراجع به وکلای خود  اجازه‌ی  دست‌گردان داده‌اند، تا تضییق بر ملکفین نباشد.
چطور از شرِّ شيطان مي‌توان راحت شد؟
يكي از رفقا كه متعلم است– البته همه‌ی ما در مكتب امام‌صادق عليه‌السلام متعلم هستيم ان‌شاء‌الله- برای من نوشته است كه چطور از شرِّ شيطان مي‌توان راحت شد؟
وصیت سید بن طاووس(ره) به فرزندش برای رهایی از شیطان
مرحوم سيد بن طاووس(ره) كسي است كه مي‌گفت: من عالَمِ اَلست را به یاد دارم! سيد بن طاووس(ره) از آن علمايي بوده است كه اگر به كسي  اقتدا مي‌كرد؛ مي‌فهميدكه پيش‌نماز در چه موقعیتی سیر می‌کند. چنين آدمي بوده است. اين‌قدر در مكتب امام‌صادق(ع) ورزش كرده بود. ايشان به پسرش مي‌گويد: ‌اي پسر عزيز من! اگر بخواهي كه از شرِّ اين سگ گزنده (شیطان) محفوظ باشي، بايد در دو قلعه متحصن بشوي. اول، ايمان به پروردگار و بعد توكل به او.
معنای توکل
توكل يعني واقعاً اعتقاد داشته باشیم که هیچ مؤثری در عالم وجود غیر از خدا نیست.«لا مؤثر في الوجود الا الله». 
حد اعلای توکل در بیان مرحوم مامقانی(ره)
البته معناي اعلاي توكل همان است‌كه مرحوم مامقاني(ره) به پسرش آقا شيخ عبدالله(ره) وصيت مي‌كند كه ‌اي پسر من! اينكه پيغمبر(ص) فرمود: با توكّل زانوي اشتر ببند، (زانوي شتر را ببند و بعد برو) اين مال متعارف مردم است، براي حفظ نظام وجود است، «وفي نظام الكل كلٌ منتظم»؛  ولیکن اولیای خدا اعتقادی به سبب ندارند.
شاعر هم می‌گوید:  وز سبب سازيش سوفسطايي‌ام
مقام اولیای خدا، شناخت خدا به واسطه‌ی خود خدا
من هم به دنبال رسیدن به آن مقام بلند هستم، رسیدن به مقام شناختن خدا به واسطه‌ی خود خدا، نه به وسیله‌ی اسباب. «اعرفوا الله بالله». 
این مقام اولياي خداست. يعني خدا را به واسطه‌ی خود خدا بشناسيم.
چه كسي در باطن شما تصرف مي‌كند؟ چه كسي در قلب شما اين قبض و بسط‌ها را مي‌كند؟ خدا مي‌كند. اول و آخر همه‌،‌ اوست.
بنده اصلاً اعتقاد به سبب ندارم.
رزق و روزی آسان، ثمره‌ی توکل حقیقی
مرحوم ملا نظر علي طالقاني(ره) در كتاب حديثش  این حدیث را نوشته است: و قال صلّي‌الله‌عليه‌وآله‌و‌‌سلّم و لو توكلتم علي الله حق توكله لرزقتم كما ترزق الطيور.  یعنی اگر شما توكل حقیقی داشته باشيد و اگر مردم به پروردگار توکل حقیقی می‌کردند؛ همانطوركه چلچله‌ وقتي از لانه‌اش‌ بيرون مي‌آيد، هيچ چيز در چينه‌دانش نيست، بعد كه بر مي‌گردد، چينه‌دانش پر شده است، رزق و روزی آنها هم به همین آسانی می‌رسید.
يعني همان فرمايشی که مرحوم مامقاني(ره) -كه در رديف مراجع بوده است- خطاب به فرزندشان داشتند. (هم پدر مجتهد بوده است هم پسر)
وز سبب سازيش سوفسطايي‌ام
اولياي خدا اعتقاد به سبب ندارند. اينها مراتب اولياي خداست.
طبع گدايي از سر خود بر زمين گذار
اين مطالبي كه عرض مي‌كنم، براي اين است كه ببينيد چه لباس‌هايي براي شما اندازه‌گيري شده است و شما به چه مرتبه‌اي قناعت كرده‌ايد.
طبع گدايي از سر خود بر زمين گذار
گر آسمان رفعت سلطانت آرزوست
تو شاهباز بلند پرواز سدره نشين هستي؛ ولی جغد خرابه نشين شده‌اي!
ایمان به خدا و توکل بر او، راه رهایی از شیطان
مرحوم سيد‌بن‌طاووس(ره) فرمود: اي پسرم! اگر بخواهي كه از شر شيطان ايمن باشي؛ بايد در دو قلعه خودت را  متحصن كني، اول ايمان به پروردگار كه عملاً  بگویی: «لا مؤثر في الوجود الا الله» و بعد توكل بر خدا بكني.
در آیه‌یِ نورانی می‌فرماید: «إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَي الَّذينَ آمَنُوا وَ عَلي رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ».  خود پروردگار مي‌فرمايد كه اگر در اين دو قلعه متحصن شدي؛ شيطان تسلطي بر تو نخواهد داشت.
غفلت از یاد خدا، افتادن در دام شیطان
«قال الصادق عليه الصلاة و السلام لا يتمكن الشيطان بالوسوسة من العبد الا و قد اعرض عن ذكر الله».  یعنی شيطان بيست و چهار ساعته مواظب شماست، داداش جون! او تو را مي‌بيند و تو او را نمي‌بيني، وليكن همين كه از ذكر خدا غافل شدي؛ در دام شيطان مي‌افتي.
حضرت می‌فرماید: اگر اين پرنده در دام صياد مي‌افتد، براي اين است كه از ذكر خدا غافل شده است. «واستهان». يعني امر خدا را خيلي شُل گرفته است. «وسكن الي نهيه» بالاتر رفته است، اصلاً داخل در محرمات شده ‌است. «و سكن الي نهيه و نسي اطلاعه علي سره». يعني از مقام مراقبه پا را بيرون‌ گذاشته است. يعني غافل از اين است كه پروردگار عزيز- جلّ وعز- بر باطن او مطلع است.
ظاهر و باطنت در حضور پروردگار
شخصی سؤال كرد: يابن رسول الله! «إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»  يعني چه؟ حضرت فرمود: يعني وقتي كه زن اجنبي را مي‌بيني، آن چيزي كه در ذهنت خطور مي‌كند، سرّ وآشكار و ظاهر و باطن تو در حضور پروردگار است. در محضر پروردگار است.
اصل اين بحث غلط است كه در كتاب هدايه‌ی ميبدي  به آن پرداخته شده است كه آیا خدا علم به جزئيات دارد يا ندارد؟ العياذ بالله.
در عرفان -كه بعد از حكمت مي‌خوانند- ثابت مي‌كنند كه سِرّ و عَلَن و ظاهر و باطن ما در حضور و محضر پروردگار است.
شیطان را دشمن بگیرید!
«والله تبارك و تعالي دعي عباده بلطف دعوته و عرّفهم عداوة ابليس».  «إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا».  یعنی همانا شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بگیرید.
به صاحب سگ پناه ببرید!
«فكن منه كالغريب مع كلب الراعي يفزع الي صاحبه».
امام صادق(ع) فرمود: وقتي كه شيطان مي‌آيد، موقعیت شما همان موقعيتي است كه با سگ گله داريد، وقتی چوپان مي‌گويد: بايست! اگر حركت بكني؛ پايت رفته است.
بعضی از این سگها از آن سگهاي باهوش هستند كه در علم فقه درباره‌ی آنها بحث مي‌شود كه در عین حالی که از اعيان نجسه هستند؛ وليكن خريد و فروش آنها جايز است، به جهت اينكه از گله پاسباني مي‌كنند، واقعاً گله را حفظ مي‌كنند.
شما هم  وقتي كه شيطان می‌آید تا ذكر خدا را از یاد شما ببرد، به پرورگار پناه ببرید، چرا که او، هم پرورگار شماست و هم پروردگار این سگ (شیطان) است.«اذا اتاك الشيطان موسوساً ليُضلكَ عن سبيل‌الله و يُنسيك ذكر الله فاستعذ منه بربك و بربه انه يؤيد الحق علي الباطل و ينصر المظلوم».  پروردگار تو را ياري مي‌كند، داداش‌جون!
شيطان چه وقت مي‌آيد؟
‌اي امام صادق! فرمودي كه هر وقت شيطان آمد، به پروردگار پناه ببر، حال سؤال ما این است که شيطان چه وقت مي‌آيد؟ اين خيلي آموزنده است. خيلي قشنگ است.
‌اي كسي كه از من سؤال كردي:  اين شيطان را چه كارش كنم؟ حضرت فرمود: «و لن تقدر علي هذا و معرفة اتيانه».  يعني شما نمي‌توانيد آمدن شيطان را تشخيص بدهيد؛ مگر اینکه سه چیز داشته باشید.
راه تشخیص وسوسه‌ی شیطانی از الهام رحمانی
خب اين القايي كه در نفس من شده است، آيا از جانب مَلَك است؟ يا از جانب شيطان است؟
اين قسمت روايت جواب سؤال اين آقاست که حضرت فرمود:
«الا بدوام المراقبة و الاستقامة علي بساط الخدمة و هيبة المطلع».  يعني اگر سه چيز داشته باشي، مي‌تواني بفهمي كه آيا اين القائی که در نفس شده، وسوسه‌ی شيطان است يا الهام ملك.
اول، مراقبه
اول مراقبه است. خدا رحمت كند علامه طباطبايي(ره) را كه مي‌فرمودند: اول مراقبه، وسط هم مراقبه، آخر هم مراقبه.
يعني همان طوري كه يك كسي با اسلحه در منطقه‌ی نظامی نگهبانی مي‌دهد و انگشت این نگهبان هم روي ماشه‌ی تفنگ است و هر کس در تیررس او قرار بگیرد، طمعه‌ی آتش می‌شود،  همان طور بايد مراقب شیطان باشي و همیشه خودت را در محضر و حضور پروردگار بداني.
يك چشم زدن غافل از آن ماه نباشي
شايد كه نگاهي كند آگاه نباشي
دوم، كثرت ذكر الله
دوم هم كثرت ذكر الله است، بابا جان!
به مجنون گفتند: حق با معاويه بود يا با علي(ع)؟ گفت: حق با ليلي است! چون او به غير از ليلي كسي را نمي‌ديد.
در آیه‌ی نورانی می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّهَ ذِكْرًا كَثيرًا».
در آيه‌ی ديگري هم می‌فرماید: «وَالذّاكِرينَ اللّهَ كَثيرًا».
و در آيه‌ی ديگري هم مي‌فرمايد: « لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللّهَ وَ الْيَوْمَ اْلآخِرَ وَ ذَكَرَ اللّهَ كَثيرًا».
تنها غصه‌ی اهل بهشت
اهل بهشت همين كه از دنیا رفتند، هيچ غصه‌ی زن و بچه و  مال و منال را نمي‌خورند، فقط غصه‌ی آنها  بر آن  ساعتي است كه  ذكر محبوب حقيقي را نكرده‌اند. «ان اهل الجنة لا يندمون علي شيء من امور دنياهم الا علي ساعة مرت بهم و لم يذكر الله فيها عزوجل».
سوم، هول مُطَّلع
پس يكي مراقبه. ديگري کثرت ذكر خدا. و سومي هم هولِ مُطَّلع است كه حضرت امام حسن مجتبي(ع) فرموند: «ابكي لخصلتين فراق الاحبة و هول المطلع».  برای دو چیز گریه می‌کنم، جدایی از دوستان و هول مُطَّلع. هول مُطَّلع آن جايي است كه پروردگار از اعمال شما اطلاع پيدا مي‌كند. يعني تو هستي و او و يك به يك به تو تذكر مي‌دهد كه در فلان سال اين كار را كردي‌! در فلان ساعت اين راه را رفتي!
اين سه تا را كه مراقبت بكنيد ان‌شاء‌الله تبارك و تعالي، مي‌فهميد كه چه وقت شيطان مي‌آيد و وسوسه‌ی شيطاني را از الهام رباني تشخيص خواهيد داد. سه تا صلوات بفرستيد.