آيت الله حق شناس

وقتي كه بنده به مشهد مقدس مشرف شدم؛ تقاضا كردم كه آقاجان! عمر من يك طوري بگذردكه هي نگويم: كاشكي از اول اين كار را كرده بودم! كاشكي-كاشكي نگويم. از همان اول يك مُنَبِّه و بیدارکننده‌ای براي من وجود داشته باشد. بسم الله الرحمن الرحيم
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
تقاضایی از ثامن الحجج(ع)
وقتي كه بنده به مشهد مقدس مشرف شدم؛ تقاضا كردم كه آقاجان! عمر من يك طوري بگذردكه هي نگويم: كاشكي از اول اين كار را كرده بودم! كاشكي-كاشكي نگويم. از همان اول يك مُنَبِّه و بیدارکننده‌ای براي من وجود داشته باشد.
ماه رجب، ماه خدا
هر زماني يك خصوصيتي دارد. مثلاً دهه‌ی ذي‌حجه، ماه رجب و... درباره‌ی ماه رجب پروردگار می‌فرماید: «الشهر شهري والعبد عبدي والرحمة رحمتي».  یعنی ماه، ماه من است و بنده، بنده‌ی من و رحمت هم رحمت من است.
اجر شب زنده‌داران
روایتی درباره‌ی متهجدين و شب‌زنده‌داران وارد شده است که پروردگارآن‌قدر در قيامت به اشخاصي كه نماز شب مي‌خوانند، كرامت و ثواب مرحمت مي‌كند كه نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه اصلا کسی فرضش را می‌تواند بکند. «ما لاعينٌ رأت ولا اذنٌ سمعت و لاخطر علي قلب بشر». 
قدرت فوق العاده انسان
انسان از قدرت بالایی برخوردار است. «النفس في وحدته كل القوي».  ببینید قدرت خدا چقدر است؟ علم خدا چقدر است؟
پروردگار يك قسمتي در وجود انسان ساخته است كه حضرت ‌رضا(ع) مي‌فرمايند که اگر آن قسمت را در شما نساخته بود؛ شما خدا را نمی‌توانستید بشناسید.
تفاوت علم خدا با علم معصومین(ع)
خداوند نسبت به كائنات علم حضوري دارد. يعني همه‌ی شما در حضور و محضر پروردگار هستيد. ولي علم امام و پيغمبر علم ارادي است؛ نه حضوري. در جنگ تبوك حضرت فرمودند: شتر من كجاست؟ منافقين - يعني همين كساني كه همه‌اش در صدد عيب‌تراشي هستند- گفتند: اين پيغمبر، چه پيغمبري است كه مي‌گويد: من از غيب خبر دارم؛ ولي نمي‌داند شترتش كجاست! عرض كردند: يا رسول‌الله! بعضي‌ها اين‌طور مي‌گويند. حضرت فرمودند: شتر من پشت آن تپه است، برويد و بياوريدش.
شباهت علم خدا به اشیاء، با علم انسان به اعضاء و جوارحش
اما علم پروردگار، علم حضوري است. علم شما هم نسبت به تمام قوايتان حضوري است. بايد يك چيزي در من باشد كه به واسطه‌ی آن خدا را بشناسم.
چطور خداوند عليِّ اَعلي نسبت به اشياء علمش حضوري است؟
همانطور که علم شما نسبت به تمام اعضاء و جوارح و قوايتان حضوري است. همه‌ی اعضاء و جوارح در محضر و حضور عقل‌اند. اگر يك نقطه از بدن مشمئز بشود؛ عقل سريعاً درك مي‌كند. پس علم پروردگار نسبت به اشياء حضوري است و همه‌ی شما در محضر و حضور پروردگار هستيد، همان‌طوری‌که شما نسبت به اعضاء وجوارحتان علم حضوري داريد. قدرت پروردگار چنان است كه در يك لحظه مي‌تواند مخلوقات متعددی را خلق بفرمايد. نفس ناطقه هم در يك لحظه مي‌تواند ميلياردها تصوير از اين مسجد(مثلاً) در خودش خلق ‌كند. «النفس في وحدته كل القوي».
ای نسخه‌ی نامه‌ی الهی که تویی
پس بنابراين، حضرت ثامن‌الحجج(ع) مي‌فرمايد: خدا در شما نسخه‌اش را گذاشته است. وجود انسان عالَمِ صغير و دنیایی کوچک است. عالَمِ كبير منطبق بر عالَمِ صغير است، آقاجان! 
اي نسخه‌ی نامه‌ی الهي كه تويي
پروردگار به يد قدرتش تو را نوشته است. حضرت ثامن الحجج(ع) فرمودند: اگر اين آثار نبود،كسي خدا را نمي‌شناخت.
چطور خدا علم حضوري دارد؟
همانگونه که تو علم حضوري به خودت داري.
چگونه خدا می‌تواند در يك لحظه ميلياردها خلق بكند، نفس تو را هم پروردگار اين چنين قرار داده است.
ماه رجب، ماه رحمت بی‌حد پروردگار
خلاصه این‌که اين نفس ناطقه با اين قدرت و اقتدار نمي‌تواند  درك بكند كه پروردگار براي شب زنده‌داران چه پاداشي قرار داده است.
همان روايتي كه در باب نماز شب وارد شده است، درباره‌ی ماه رجب هم وارد شده هست.  ماه رجب «شهرالله الاصب»  است. يعني در این ماه آن‌قدر پروردگار بر بندگان خويش رحمت مي‌ريزد كه قابل تصور نمي‌باشد.«ويعطيهم الله من الكرامات والمثوبات».
ندای ملک داعی در ماه رجب
اگر در ماه‌هاي ديگر، فقط در شبهاي جمعه از سر شب ندا داده مي‌شود كه « بندگان! بياييد، بياييد»، در ماه رجب هر شب  از اول شب آن مَلَك داعي ندا مي‌كند كه آيا قرض داري، حاجتمندي هست؟ هر كس در اين ماه هدايت بخواهد، من او را هدايت مي‌كنم.
رفع موانع، شرط بهره‌مندی از رحمت الهی
چه خوب است که ما در اين ماه، خود خدا را از خدا درخواست بكنيم. اما اين در صورتي است كه شما رفع موانع بفرماييد. پس موقعيت شما در ماه رجب معلوم شد و این موقعیت را بايد مغتنم بشماريد.
هر كسي كه مانع سير شماست، رهايش كنيد، آقاجان! هر كسي كه مانع سير تكامل عملي شماست، او را رها كنيد. هر چيزي كه مانع سير عملي شماست، او را رها كنيد، آقا!
موانع تا نگرداني ز خود دور
درون خانه‌ی دل نايدت نور
تفقه در دین، کمال انسانی
امام باقر(ع) مي‌فرمايد: « الكمال كل الكمال التفقه في‌الدين».  یعنی کمال انسانی در یادگیری دین است. «من لم يتفقه في الدين فهو اعرابي و لم ينظر الله اليه يوم‌القيامة ولم يزك له عملا».  هركس تفقه در دين نكند؛ بَدَوي است، چیزی نمي‌فهمد.
دعای آخر پیغمبر(ص) درباره امیرالمومنین(ع)
آن دعاي‌آخري‌كه پيغمبر(ص) درباره‌ی اميرالمومنين(ع) فرمود اين بود كه عرض كرد: بارالها! علی را فقیه در دین قرار بده. «اللهم فقهه في الدين».   فقيه خيلي خوب است، آقا!  بعد از علم خداشناسي، علم فقه قرار دارد، آقا!
سیر تکاملی نکرده‌ای تا ببینی فقیه بودن چقدر بدرد می‌خورد
يك وقتي در قم مذاكره شد كه چه علمي اوسع علوم است؟
يكي گفت: علم طب. يكي گفت: علم فلان. آقا  در آنجا تشريف داشتند و فرمودند: اوسع علوم، علم فقه است. چقدر مسائل مختلف اتفاق مي‌افتد و مسائل ريزه‌كاري وجود دارد.
هنوز سير تكاملي بسوي پروردگار نكرده‌اي كه ببيني چقدر «فقيه بودن» به درد مي‌خورد! منتهي، بنده نه خودم را درك كرده‌ام و نه سيرالي الله كرده‌ام كه این را  بدانم. اما پيغمبر(ص) در مورد اميرمؤمنان(ع) دعا فرمودند كه «اللهم فقهه في الدين».
اين است كه امام باقر(ع) مي‌فرمايد: «الكمال كل الكمال التفقه في الدين».
گریه، سبب اشراب قلب
من سليقه‌ام غير از شماست، هي به من سفارش مي‌كنند که در شبهاي عيد اوقات مردم را تلخ نكنيد؛ وليكن این گريه‌هاي شما، قلبتان را اشراب مي‌كند.
واعظی در درون
«من لم يجعل الله له في نفسه واعظاً فان مواعظ الناس لن تغني عنه شيئاً».  البته البته، وقتي كه انسان به سوي پروردگار سير كرد؛ پروردگار هم يك نگهباني در او خلق مي‌فرمايد.
نگهبان درون، نشانه‌ی ایمان
اين است كه نبي اكرم(ص) وقتي از آن جوان سؤال كرد: «و ما علامة ايمانك».  یعنی نشانه‌ی ایمان تو چیست؟ عرض كرد: يا رسول‌الله! در درون من كسي است كه هميشه مرا از روز واپسين برحذر مي‌دارد و در باطن من يك مُنَبِّهي وجود دارد كه شبها مرا بيدار مي‌كند و مرا متوجه پروردگار مي‌كند.
اگر آن نگهبان مخفي در درون شما باشد؛ اندرزهاي ناصحين در شما اثر مي‌كند، والا كمتر مي‌شود از مواعظ ناصحين برخوردار شد.
گنهکار، جاهل به پروردگار
حضرت مي‌فرمايند:«ما عرف الله من عصاه».  یعنی كسي كه معصيت و مخالفت پروردگار را بكند، در حالي كه خودش را در حضور و محضر او مي‌داند؛ چنين شخصي پروردگار را نشناخته است.
ثمره‌ی محبت، اطاعت و بندگی‌
بعد حضرت اين شعر را خواندند:
تعصي الاله و انت تظهرحبه                 هذا لعمري في الفعال بديع
یعنی خيلي عجيب و غريب است كه انسان اظهار محبت پروردگار را بكند و معصيت او را هم بجای آورد! اين يك امر عجيب و غريبي است!
بعد مي‌فرمايد: 
لوكان حبك صادقاً لاطعته              ان المحب لمن يحب مطيع 
یعنی اگر كسي ارادت و محبت به كسي دارد؛ بايد از او تبعيت و اطاعت بكند، ولی شما از پروردگار عزيز تبعيت نمي‌كنيد!
داناترین مردم
عرض كرد: يا رسول الله! مي‌خواهم داناترين مردم باشم.
حضرت فرمودند: از خدا بترس.
خاصان درگاه خدا
يا رسول الله! مي‌خواهم از خاصان درگاه خدا باشم.
حضرت فرمودند: شب و روز قرآن بخوان.
روشنی دل
عرض كرد: يا رسول‌الله! مي‌خواهم دلم روشن باشد.
حضرت فرموند: مرگ را فراموش نكن.
حسنم! از ملک الموت بر حذر باش!
خدا شاهد است نمي‌خواهم اوقات شما را تلخ بكنم؛ اما آن كسي كه خزينه‌ی علم الهي است،  به حضرت حسن(ع) فرمود: حسنم! «وكن منه علي حذرٍ».  يعني از ملك الموت برحذر باش!
البته آنها معصوم‌اند. (به در مي‌گويم، ديوار تو گوش كن است، اينها خطاب به ماست) مبادا تو مشغول اين باشي كه از فلان معصيت توبه بكنم يا نكنم، تا اينكه يك مرتبه، رسول پروردگار بيايد. «كن منه علي حذر».
حضرت مي‌فرمايد: « اذكر مصرعك».  یعنی ياد كن آن زماني را كه ميان اقوام وعشيره افتاده‌اي و نه دوستي به داد تو مي‌رسد و نه طبيبي مي‌تواند تو را نجات دهد.
همه‌ی دنیا را می‌دهم تا یک لحظه‌ی دیگر بمانم
امام باقر(ع) مي‌فرمايند: وقتي كه ملك الموت وارد شد، مي‌فرمايد: «قد بقي من عمرك ساعة».  یعنی چيزي از عمرت  نمانده است.
وقتي كه مُحتَضَر  با ديدن ملك‌الموت جزع و فزع مي‌كند، حاضر است كه اگر تمام دنيا مال او باشد، همه را بدهد تا نجات پيدا بكند. شخص محتضر مي‌گويد: يك سال ديگر به من مهلت بده. حضرت ملك‌الموت مي‌فرمايد: سالها را گذراندي. می‌گوید: يك ماه مهلت بده. در جواب مي‌فرمايد: ماه‌هايي راگذراندي. چند روزي مهلت بده. روزهايي گذراندي...
آقاجون من! پدر عزيز من! اوقات ما را تلخ نكنيد يعني چه؟ اوقاتت تلخ بشود، بهتر است، آقاجان!

بهترین هدیه
رسول اكرم(ص) فرمودند: بهترين هديه‌اي كه مسلمان به مسلمان اهداء مي‌كند، آن حديثي است كه بر هدايت او اضافه كند و از راه هلاكي كه در پيش دارد، جلوگيري نمايد، عزيز من!
نیکی به خلق خدا، ورود در رحمت خدا
عرضه داشت: يا رسول الله مي‌خواهم در رحمت خدا باشم.
حضرت فرموند: به خلق خدا نيكي كن.
آره بابا جان من! مُفتكي نمي‌شود. حالا هی سر مردم كلاه بگذار!
حضرت فرمودند: آیا امسال عمره رفتي؟ عرض كرد: نه يابن رسول الله. حضرت فرمودند: منافع بيشماري از تو فوت شد. اين شخص خيلي ناراحت شد. (ببينید چقدر پروردگار شما را دوست دارد) حضرت فرمودند: آيا مي‌خواهي چيزي به تو ياد بدهم كه ثواب يك عمره، دو عمره، ده عمره، صد عمره به تو برسد! فرمودند: دل مؤمن را خوشحال‌كردن، ثوابش با صد عمره مقابله مي‌كند.
طواف کعبه‌ی دل کن!
وقتی بنده به اداره‌ی تذكره  رفته بودم، اين شعر را براي آن افسر نوشتم:
طواف كعبه‌ی دل كن كه كعبه خود سنگي است
كه آن خليل بنا كرد و اين خداي خليل
آن افسرگفت: این‌آقا عجب شعري نوشته است، من خيلي دلم مي‌خواهد به اين آقا خدمت بكنم و گفت: آقا ساعت هفت بيا تا  من تذكره‌ات را درست بکنم.
توکل بر خدا، مانع از آسیب دشمن
عرض كرد: يا رسول الله مي‌خواهم از دشمن به من آسيبي نرسد.
فرمود: بر خدا توكل كن.
زماني كه اسكندر ذوالقرنین- که در قرآن می‌فرماید: «آَتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ»  یعنی زبر الحديد را بياوريد، تا من جلوي اين يأموج ومأجوج را بگيرم-  داخل آن شهر شد، فرمود: شما چرا نمي‌ترسيد؟ اهل آنجا گفتند: ما از چه كسي بترسيم؟ توكل ما بر پروردگار است، يعني بغير از او كسي را مؤ‌ثر نمي‌دانيم.
حقیقت توکل
از حضرت سؤال کرد که توکل چیست؟ «ما التوكل؟» کلمه‌ی«ما» در اينجا ماي حقيقيه است. حضرت در جواب فرمودند: «التوكل العلم بان المخلوق لايضر ولاينفع ولايعطي ولايمنع».  یعنی آن كسي كه اعطاء مي‌كند، پروردگار است. آن كسي كه مانع مي‌شود، پروردگار است.
گرگزندت ز خلق رسد مرنج
از خدا دان خلاف دشمن و دوست       كه دل هر دو در تصرف اوست
حضرت فرمودند: وقتي بنده‌ای اينگونه شد؛ ديگر از كسي نمي‌ترسد، ديگر كسي را مؤثر نمي‌داند كه از او اميد داشته باشد. به‌به! به‌به!
حقيقتاً به‌به! قربان اين كلماتي بشوم كه از دهان رسول الله(ص) درآمده است. خدا شاهد است وقتي بنده اينها را مي‌خوانم، حظ مي‌كنم.
طلب مال فراوان
عرض كرد: يا رسول الله! مي‌خواهم مالم زياد بشود.
حضرت فرمود: مداومت كن به خواندن سوره‌ی واقعه.
من كه اين قسمت را هيچ وقت توجه نمي‌كنم! خوب انسان پيش رسول‌الله(ص) برود و در محضر او به فكر دنيا باشد، داداش‌جون!
خواندن سوره‌ی تبارک، امان از عذاب قیامت
عرض كرد: مي‌خواهم فرداي قيامت از عذاب خدا در امان باشم. فرمودند: ميان شام و خفتن به ذكر خدا مشغول باش. همان سوره‌ی تبارك را بخوان. خدا رحمت كند آيت الله خوانساري را که وقتی به ایشان عرض كردم: آقا شما شبها چه سوره‌اي ‌مي‌خوانيد؟ فرمودند: من شبها سوره‌ی تبارك را مي‌خوانم.
در کارها راستی پیشه کن!
عرض کرد: یا رسول الله! مي‌خواهم از خاصان درگاه شما باشم.
فرمودند: در كارها راستي و درستي پيشه كن.
اين كلمات را بايد انسان با جواهر بنويسد. اصلا معنويات را نمي‌شود با ماديات مقايسه كرد.
متذکر شوید! قبل از آنکه ملک الموت بیاید
من نمي‌خواهم اوقات شما را تلخ بكنم؛ اما مي‌خواهم ان‌شاءالله تا رسول پروردگار  نيامده است، شما متذكر شويد، قبل از آن كه لحظه‌اي فرا برسد كه به فرموده‌ی امام باقر(ع) شخص محتضر حاضر است - اگر تمام دنيا ملک او باشد- همه را تقديم بكند و يك ساعت  ملك الموت به او مهلت بدهد.
آن قدر در آن آرامگاه ابدي  بخوابي، عزیز من!
احتیاج به پروردگار
بارك الله به يكي از رفقا كه اينجاست. گفت: هر وقت كه پروردگار عزيز مرا براي نماز شب بيدار بكند، مغتنم مي‌شمارم. من خيلي به پروردگار احتياج دارم. احتياج من به پروردگار عزیز زياد است.
ماه رجب را مغتنم بشمار!
آن قدر درآن آرامگاه ابدي بخوابي كه استخوانت بپوسد. حالا مغتنم بشمار، داداش جون! ماه رجب است.
از سر شب تا به سحر ندا مي‌دهند: «ايهاالقانتون قوموا» بيدار شويد.
«ايها المستغفرون قوموا» . بیدار شوید.